POLSTR – nowy wskaźnik referencyjny stopy procentowej w Polsce i jego znaczenie

Wprowadzenie wskaźnika POLSTR to jeden z najważniejszych etapów reformy systemu referencyjnych stóp procentowych w Polsce. Zastępując dotychczasowy WIBOR, POLSTR ma na celu zwiększenie transparentności, zgodność z regulacjami UE oraz wiarygodność danych. Poniżej przedstawiamy pięć kluczowych faktów, które pomogą zrozumieć jego znaczenie i funkcjonowanie.

1. POLSTR – definicja i cel

POLSTR (Polish Short Term Rate) to wskaźnik referencyjny stopy procentowej, który odzwierciedla średni poziom oprocentowania transakcji depozytowych overnight (O/N) zawieranych na hurtowym rynku pieniężnym. Jego wartość jest ważona wolumenem transakcji i publikowana przez GPW Benchmark, instytucję wpisaną do rejestru ESMA i posiadającą zezwolenie KNF.

POLSTR ma charakter risk-free rate, czyli stopy bliskiej wolnej od ryzyka. Bazuje na rzeczywistych transakcjach, co zwiększa jego wiarygodność i odporność na manipulacje.

2. Metodologia wyznaczania

POLSTR jest wyznaczany na podstawie danych z transakcji depozytowych overnight zawieranych przez instytucje finansowe. Proces obejmuje:

• selekcję danych wejściowych,
• eliminację transakcji skrajnych,
• zastosowanie progów wolumenowych,
• korektę główną ograniczającą wpływ nietypowych transakcji.

Wartość POLSTR publikowana jest codziennie o 12:55, a w razie potrzeby korekty – o 12:00. W sytuacjach wyjątkowych stosowana jest procedura zastępcza, oparta na stopie referencyjnej NBP i historycznych wartościach POLSTR.

3. POLSTR a WIBOR – kluczowe różnice

Dotychczasowy WIBOR opierał się na deklaracjach banków, co budziło wątpliwości co do jego reprezentatywności. W przeciwieństwie do niego, nowy wskaźnik bazuje wyłącznie na rzeczywistych transakcjach.

Tabela porównawcza:

3a. Konsekwencje dla kredytobiorców, banków i rynku kapitałowego

Zmiana wskaźnika referencyjnego niesie ze sobą istotne konsekwencje dla różnych uczestników rynku finansowego:

• Dla kredytobiorców: Oprocentowanie kredytów opartych na nowym wskaźniku może być bardziej przewidywalne i stabilne, ponieważ wskaźnik bazuje na rzeczywistych transakcjach, a nie na deklaracjach banków. Pozwala to uniknąć nagłych zmian oprocentowania wynikających z subiektywnych kwotowań i wahań oczekiwań rynkowych.
• Dla banków: Nowy wskaźnik daje instytucjom finansowym bardziej wiarygodne narzędzie do szacowania kosztu pieniądza. Ułatwia zarządzanie ryzykiem płynności oraz ryzykiem stóp procentowych, a także pozwala na lepsze dopasowanie produktów kredytowych do warunków rynkowych.
• Dla rynku kapitałowego: Wprowadzenie nowego wskaźnika zwiększa transparentność instrumentów finansowych opartych na stopach referencyjnych, takich jak obligacje czy instrumenty pochodne. Dzięki temu inwestorzy mają bardziej obiektywne informacje o kosztach finansowania, co poprawia efektywność rynku i zmniejsza ryzyko manipulacji.

4. Harmonogram wygaszania WIBOR

Zgodnie z komunikatem Komitetu Sterującego Narodowej Grupy Roboczej ds. reformy wskaźników referencyjnych (KS NGR) z dnia 28 marca 2025 roku, opublikowanym przez KNF, ustalono:

5. Znaczenie dla rynku finansowego

Dla kredytobiorców zmiana może oznaczać większą przewidywalność i stabilność oprocentowania. Wskaźnik ten nie reaguje na oczekiwania rynkowe, lecz odzwierciedla rzeczywiste warunki na rynku depozytowym.

Dla instytucji finansowych nowy wskaźnik stanowi bardziej wiarygodne narzędzie do oceny kosztu pieniądza. Jego konstrukcja umożliwia zgodność z międzynarodowymi standardami i lepsze zarządzanie ryzykiem.

6. Rola KNF i GPW Benchmark SA w administracji wskaźnika

Polski rynek finansowy korzysta z nadzoru i regulacji, które zapewniają bezpieczeństwo i zgodność wskaźników referencyjnych z przepisami UE. W przypadku nowego wskaźnika kluczową rolę odgrywają:

• Komisja Nadzoru Finansowego (KNF): Nadzoruje stosowanie wskaźników referencyjnych w Polsce, zapewnia zgodność z Rozporządzeniem o Wskaźnikach Referencyjnych (BMR) i monitoruje proces reformy wskaźników. KNF publikuje również komunikaty i harmonogramy wygaszania starych wskaźników, takich jak WIBOR, oraz rekomendacje dotyczące wdrażania POLSTR w nowych kontraktach finansowych.
• GPW Benchmark SA: Jest administratorem wskaźnika oraz indeksów składanych POLSTR. Firma posiada zezwolenie KNF oraz wpis do rejestru administratorów wskaźników referencyjnych prowadzonego przez ESMA. GPW Benchmark SA odpowiada za zbieranie danych, obliczanie wartości indeksów, publikację oraz utrzymanie dokumentacji regulacyjnej. Ponadto zapewnia symulacje historyczne i procedury zastępcze, co umożliwia kontynuowanie wyliczeń nawet w przypadku braku danych z rynku.

7. Przyszłość rynku finansowego w Polsce z POLSTR

Wprowadzenie wskaźnika jako głównego wskaźnika referencyjnego stopy procentowej w Polsce ma potencjał do znaczącej transformacji rynku finansowego. Wpływ ten można zaobserwować w kilku kluczowych obszarach:

• Kredyty hipoteczne: zapewnia większą przewidywalność oprocentowania dla kredytobiorców, co zmniejsza ryzyko nagłych zmian rat kredytów. Dzięki oparciu o rzeczywiste transakcje overnight, oprocentowanie staje się bardziej realistyczne i stabilne, co ułatwia planowanie budżetu domowego i poprawia bezpieczeństwo finansowe gospodarstw domowych.
• Obligacje: zwiększa transparentność kosztu finansowania dla emitentów obligacji oraz inwestorów. Dzięki rzetelnym i opartym na transakcjach stawkom, obligacje o zmiennym oprocentowaniu mogą być wyceniane w sposób bardziej precyzyjny, a ryzyko rynkowe staje się bardziej przewidywalne.
• Fundusze inwestycyjne i instrumenty pochodne: daje inwestorom narzędzie umożliwiające lepsze zarządzanie ryzykiem stóp procentowych. Fundusze inwestycyjne korzystające z POLSTR w swoich strategiach mogą dokładniej odzwierciedlać rzeczywiste warunki rynkowe, a instrumenty pochodne oparte na POLSTR stają się bardziej przejrzyste i wiarygodne.
• Zgodność z międzynarodowymi standardami: wdrożenie pozwala polskiemu rynkowi finansowemu dostosować się do europejskich regulacji BMR oraz standardów międzynarodowych, co zwiększa jego atrakcyjność dla zagranicznych inwestorów.
• Długoterminowa stabilność rynku: systematyczne publikowanie wskaźnika opartego na rzeczywistych transakcjach przyczynia się do stabilizacji całego rynku finansowego, minimalizując ryzyko spekulacji i manipulacji, co jest kluczowe dla zrównoważonego rozwoju sektora bankowego i kapitałowego.

Podsumowanie

Wprowadzenie POLSTR to krok milowy w reformie wskaźników referencyjnych w Polsce. Dzięki oparciu na rzeczywistych transakcjach, wysokiej transparentności i zgodności z regulacjami europejskimi, wskaźnik ten ma szansę stać się fundamentem nowoczesnego rynku finansowego. Harmonogram wygaszania WIBOR do końca 2027 roku został oficjalnie potwierdzony, a POLSTR już dziś pełni funkcję wskaźnika zgodnego z BMR.